Orde van de piro

De Piro

Het product zelf

De “piro” is een stuk worst gebakken in broodjesdeeg, in het Anzegems, pistoletdeeg. Het resultaat is een gebakken stuk worst volledig omhuld door broodjesdeeg. De “piro” kan koud gegeten worden maar de meeste liefhebbers lusten hem goed warm.

Er bestaan verschillende methoden om de “piro” op te warmen. De kunst bestaat erin om de piro zo op te warmen dat het broodje knapperig is en de worst goed warm.

De oudste en volgens velen de beste methode is opwarmen in een gietijzeren kom op een niet al te hoge temperatuur. Let op, bij deze methode ontstaat er al een discussie. De piro’s moeten tijdens het opwarmen regelmatig gekeerd worden. Warm serveren is de boodschap. Alternatief kunnen de piro’s ook opgewarmd worden in de oven of de microgolfoven. Geen te hoge temperatuur hanteren is de boodschap. In de microgolfoven worden de broodjes wel zacht. Een combioven met grill kan ervoor zorgen dat het broodje knapperig wordt ofwel nog even opwarmen in de oven.

Vroeger werd de worst in de snaar mee gebakken, tegenwoordig wordt de snaar weggelaten zodat bij het eten van de piro niet al te veel trekwerk moet uitgevoerd worden om de snaar te scheuren.

Geschiedenis

De piro vinden we vooral terug in een stuk van Zuid-West-Vlaanderen namelijk de streek van Anzegem tot Spiere. Aanpalende gemeenten kenden ook het gebruik zoals in Wortegem (Oost-Vlaanderen), Heestert, Otegem, Ingooigem. Vreemd genoeg is het gebruik in andere buurgemeenten helemaal niet bekend zoals in Vichte, Deerlijk, enz.

De piro is “meegekomen” met de grensarbeiders die naar Frankrijk gingen werken. De grensarbeiders van de bovenvermelde gemeenten trokken meestal voor een langere periode naar het noorden van Frankrijk om te werken in de textielindustrie.

In de streek van Rijsel bestond en bestaat er nog altijd een traditionele kermis “La ducasse à Pierrots”. Deze kermis werd georganiseerd door de herbergiers. De deelnemers betaalden voor de maaltijd en de menige pintjes die er gedronken werden. Het was bijna altijd een driedaagse aangelegenheid.

Op de kermis werd worst geserveerd met bonen en brood. Dit was het basisgerecht maar vaak werden er aardappelen bij geserveerd. Het gerecht werd soms aangevuld met andouillette, varkenspoten, pensen en zelfs konijn maar het belangrijkste was toch de worst. Het feest had plaats op zaterdag, zondag en maandag.

De donderdag na de “ducasse à Pierrots” trakteerde de herbergier met gratis worsten en brood uit dank. De Vlaamse grensarbeiders waren er als de kippen bij om de gratis worsten te verzamelen als proviand voor hun terugreis naar huis. Het brood werd gebruikt als verpakking. Ze stopten de vettige gebakken worsten in een stuk brood anders was hun ransel één vettige boel. Ze aten de worsten met brood en al op. Zo brachten ze de “Pierrot” mee naar hun streek maar de naam veranderde naar “Piro”. Hoe de piro geëvolueerd is naar zijn huidige productievorm is geschiedenis.

De grensarbeiders kwamen thuis maar stapten meestal eerst binnen in de lokale herberg om hun zuur verdiende centen om te zetten naar wat vertier. De meegebrachte piro’s werden opgewarmd en als lekkernij genuttigd bij menige pintjes bier of druppeltjes jenever.

Stillaan kregen deze officieuze gelegenheden de naam “pirobak”. Na verloop van tijd was er een wildgroei aan pirobakken zodat de gemeentebesturen de pirobakken moesten organiseren. In de deelgemeente Tiegem werden al vanaf 1905 de pirobakken in de herbergen door de gemeente gecoördineerd. In 1905 werd een eerste affiche uitgegeven met daarop 70 herbergen vermeld. Deze coördinatie van de pirobakken wordt tot op vandaag nog altijd gedaan door de gemeente Anzegem.

In de gemeente Anzegem is de traditie van de pirobak nog altijd heel levendig. Praktisch alle cafés plannen in overleg met de gemeente hun pirobak. Dit kan op zaterdag of zondag of op beide dagen in een weekend plaats vinden.

Veel mensen komen vroeg op de dag naar de pirobak om een voorraad koude piro’s mee te nemen naar huis. Later op de dag groeit het aantal aanwezigen gestadig tot in bepaalde cafés de deur niet meer dicht kan. Het is vooral een sociaal gebeuren waar de mensen van de gemeente elkaar kunnen ontmoeten bij een lekker pintje en een piro.

Bij de bakkers in de gemeente Anzegem kunnen vaak piro’s gekocht worden om thuis te nuttigen. Hierbij vervalt natuurlijk het sociaal aspect. Omdat de mensen nu eenmaal graag samenkomen blijft echter het gebruik in de cafés nog altijd furore maken.

Naast de cafés zijn er ook tal van verenigingen die zelf een pirobak organiseren met het doel wat geld in het laatje te brengen. Soms gebeurt dat in een café of in een andere locatie.

De Orde van de Piro

De Orde van de Piro in Anzegem werd opgericht in 2019 met de volgende doelstellingen:

• De piro en de daarmee verbonden pirobak promoten om deze vorm van sociaal contact te behouden.
• Het product op zich in ere houden
• De organisatie van de pirobakken stimuleren en ondersteunen:
  • door het accentueren van de start en het einde van het seizoen,
  • door aanwezigheid op iedere pirobak getooid met het lint van de “Orde van de Piro”,
  • door het uitreiken van de titel “Ambassadeur van de Piro” aan alle organisatoren,
  • door het verspreiden van informatie over de piro en de pirobak

Bij de start van de Orde werd er voorgenomen om in het beginjaar een rustige start te nemen om zo ieder jaar nieuwe initiatieven te kunnen nemen.

“De piro in ere houden”

Het is weer oktober en in Anzegem betekent dat het begin van het pirobakseizoen. Om ervoor te zorgen dat deze traditie - die al sinds het einde van de 19^de eeuw bestaat - in ere wordt gehouden, werd de Orde van de Piro opgericht. Een gesprek - met het water in de mond - met de voorzitter en ondervoorzitter van de orde: Roger Desmet en Frank Furniere.

Elke echte Anzegemnaar kent de piro, maar voor wie bij het lezen van het woord ‘piro’ nog de wenkbrauwen fronst, geven we toch nog even mee dat de piro een stuk worst is dat gebakken wordt in broodjesdeeg (pistoletdeeg). Maar vanwaar komt de piro eigenlijk? Frank Furniere: “Deze traditie stamt nog uit de tijd van toen er veel Anzegemnaren als grensarbeider in Noord-Frankrijk gingen werken. Daar leerden ze de plaatselijke kermis ‘ducasse à pierrot’ kennen, letterlijk vertaald: de kermis van de hansworst. Op het einde van die kermis trakteerden de caféuitbaters altijd met gratis worsten. De Vlaamse grensarbeiders waren er als de kippen bij om de gratis worsten te verzamelen als proviand voor hun terugreis naar huis. Ze stopten deze vettig gebakken worsten in een stuk brood, want anders was hun ransel één vettige boel. Toen de arbeiders thuis kwamen, stapten ze meestal eerst binnen in een lokale herberg om hun verdiende centen om te zetten naar wat vertier. De meegebrachte piro’s werden opgewarmd en als lekkernij genuttigd bij menige pintjes bier of druppeltjes jenever Ze aten de worsten met brood en al op. Zo brachten ze de “Pierrot” mee naar hun streek maar de naam veranderde uiteindelijk naar piro.”

“Stillaan kregen deze officieuze gelegenheden de naam pirobak”, gaat Frank verder. “Na verloop van tijd was er een wildgroei aan pirobakken zodat de gemeentebesturen deze moesten in goede banen leiden. Zo maakte deelgemeente Tiegem al in 1905 een eerste pirobakaffiche, met daarop maar liefst 70 deelnemende herbergen.”

“Deze mooie traditie willen we blijven ondersteunen en dat is ook de reden waarom we, op vraag van de gemeente, gestart zijn met de Orde van de Piro”, gaat Roger verder. “Deze Orde is ontstaan in de schoot van de culturele raad en bestaat uit 9 enthousiastelingen. Het is de bedoeling dat we de eerste en laatste pirobak van het seizoen wat luister bijzetten. Daarnaast krijgt elke caféuitbater een oorkonde als officiële ambassadeur van de piro, zal er een pirolied gemaakt worden, krijgt ieder lid van de orde een lint, maken we een flyer met info over de piro, … Het zit allemaal nog in het beginstadium en het is de bedoeling dat we evolueren en evalueren,” besluit Roger.

Wie info heeft voor de Orde van de Piro (bv. foto’s van vroeger of meer uitleg over de geschiedenis) of meer info wil, kan terecht bij dienst Toerisme, tel 056 68 82 50 of toerisme@anzegem.be.